Sochaczew

/w /by

Jak dojechać?

Samochodem najszybciej trasą nr 50 w kierunku na Sochaczew

Odleglość:  27 km

Czas:  30 min

Czas zwiedzania:  kilka godzin w zależności od planu wycieczki

Wyjeżdżając z bramy kierujemy się na prawo, obok krzyża wjeżdżając na drogę asfaltową skręcamy również w prawo kierując się na Tomaszew/Sekule/Wiskitki. Na rynku w Wiskitkach w lewo w kierunku Sochaczewa (Uwaga: nie wjeżdżamy na autostradę). Dojeżdżamy nad autostradą do ronda, tu kończy się obwodnica Żyrardowa (odcinek trasy nr 50 Grójec – Sochaczew) my skręcamy w prawo i jedziemy prosto do Sochaczewa.

Historia Sochaczewa.
Najstarsze ślady osadnictwa w Sochaczewie znane są z terenów dzisiejszych dzielnic miasta – Boryszewa i Karwowa, gdzie w trakcie badań archeologicznych znaleziono materiał ceramiczny, narzędzia krzemienne i toporek kamienny, datowane na okres środkowej i młodszej epoki kamienia, czyli mezolitu i neolitu. W latach 1959 – 1961 podczas badań wykopaliskowych prowadzonych w Trojanowie, odkryto ponad 220 zespołów grobowych – pochówków ciałopalnych. Cmentarz użytkowany był od około V do I w. p. n. e. Analogiczne stanowisko odkryto w 2003 roku w Chodakowie – Zwierzyńcu, gdzie w trakcie wykopalisk znaleziono 26 grobów ciałopalnych – popielnicowych i jamowych. Z początków naszej ery ( I – II wiek), pochodzą odkrycia rzymskich monet z Boryszewa. O osadnictwie z wczesnego średniowiecza świadczą wykopaliska z „Poświętnego” ( rejon ulic Staszica i Farnej), gdzie odkryto relikty zabudowy kościelnej i cmentarzysko szkieletowe.
Badania archeologiczne Wzgórza Zamkowego wykazały, że drewniano – ziemny gród obronny został wzniesiony na początku XIII stulecia. Powierzchnia warowni wynosiła około 50-70 m², jednak mimo niewielkich rozmiarów, stanowiła mocny punkt oporu w czasie wojen. W połowie XIV wieku, na miejscu grodu, wzniesiony został zamek w stylu gotyckim.Pierwsza pewna notka o Sochaczewie, jako siedzibie kasztelanii pochodzi z 1221 roku, w której wspomniano o kasztelanie Falentym, mieszkającym wówczas w grodzisku. W tym czasie na terenie Sochaczewa istniała osada targowa, powstała na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych wiodących ze wschodu na zachód i z południa na północ. Wzrost znaczenia grodu sprzyjał szybkiemu rozwojowi podgrodzia, czyli osiedla, zamieszkiwanego przez rzemieślników i kupców. Rzemiosło i handel przeważały nad uprawą roślin i hodowlą zwierząt.
W I połowie XIV stulecia (w 1324 roku) Sochaczew uzyskał prawa miejskie, co było potwierdzeniem pełnionych przez ten ośrodek funkcji, ale przede wszystkim stwarzało miejscowości nowe, nieporównywalnie lepsze warunki dalszego rozwoju. Konsekwencją lokacji było także przesunięcie centrum życia gospodarczego oraz nowa, logicznie zaplanowana organizacja przestrzenna polegająca na ujednoliceniu zabudowy, wytyczeniu rynku i regularnej siatki ulic. W 1377 r. książę Siemowit III zorganizował w Sochaczewie zjazd książąt i wielmożów mazowieckich, na którym spisano wspólne prawo dla całego Mazowsza. Zmiany prawne zwane również „statutami mazowieckimi” było bez wątpienia jednym z najdonioślejszych wydarzeń w średniowiecznym Sochaczewie. Jest to najstarszy pisany zbiór praw mazowieckich, który zapoczątkował kodyfikację prawa rozwijaną na wielką skalę.
W okresie panowania Siemowita IV słynny na całą Europę rycerz Zawisza Czarny z Garbowa w imieniu własnym i króla Władysława Jagiełły wypowiada na sochaczewskim zamku wojnę Zakonowi Krzyżackiemu. W roku 1476 ziemia sochaczewska za sprawą króla Kazimierza Jagiellończyka została wcielona do Królestwa Polskiego.
W ten sposób kończy się jeden z etapów średniowiecznej historii Sochaczewa, który aż do roku 1590 przeżywa swój „złoty okres”. Wówczas mieszkańcy otrzymali prawo obchodzenia dorocznego jarmarku, który w późniejszych latach odbywał się cztery razy do roku, zaś kupcy otrzymali przywilej handlu z Gdańskiem, Lublinem oraz Rusią. Szacuje się, że Sochaczew liczył wtedy około 3000 mieszkańców a granice miasta wyznaczała drewniana palisada.
Dzieje miasta wiążą się również z tragicznymi wydarzeniami. Od roku 1590 drewnianą zabudowę miasta cyklicznie trawiły pożary. Również zawieruchy wojenne, takie jak potop szwedzki, nie omijały Sochaczewa, obracając go w ruinę.
Ponowne oznaki ożywienia gospodarczego na ziemiach sochaczewskich przypadają na lata 1748-1784. W tym czasie dokonano przebudowy klasztoru i kościoła sióstr dominikanek oraz kościoła dominikanów. Częściowo odbudowany zamek pełnił wówczas rolę archiwum dla dokumentów sądu grodzkiego.
Rozkwit miasta nie trwał jednak długo. II połowa XVIII wieku to początek schyłku polskiej państwowości, wielkie wydarzenia polityczne miały również wpływ na losy Sochaczewa. Dało się odczuć echa takich wydarzeń jak przystąpienie szlachty polskiej do konfederacji barskiej, Insurekcja Kościuszkowska 1794 roku oraz porozumienie zaborców w sprawie rozbioru ziem polskich. W wyniku ich postanowień granica Królestwa Pruskiego po roku 1793 w dużej mierze opierała się na rzece Bzurze. Mimo tego, dogodne położenie miasta rokowało pomyślny rozwój. To położenie wywołało zainteresowanie miastem władz Królestwa Polskiego. Aż do powstania listopadowego znaczne nakłady finansowe szły na jego rozbudowę. W 1824 r. wytyczono nowy ciąg uliczny, zbudowano nową groblę i most na Bzurze.
W czasie zaborów miasto przeszło wiele istotnych zmian. Jedną z nich było połączenie miasta w 1903 roku z linią kolejową Warszawa – Łódź – Kalisz. W 1913 zostaje uroczyście otwarta fabryka sztucznego jedwabiu w Boryszewie, działająca nieprzerwanie do wybuchu I Wojny Światowej.
Zacięte walki, które od grudnia 1914 do lipca 1915 roku toczyły się nad Bzurą i Rawką obróciły ponownie w gruzy Sochaczew i najbliższe okolice. Obok Kalisza było to najbardziej zrujnowane miasto Królestwa Polskiego.
W okresie międzywojennym następował rozkwit miasta pod względem przemysłu i budowy wielu obiektów użyteczności publicznej. W 1939 roku Sochaczew liczył już 13 500 mieszkańców.
Początek II Wojny Światowej to dla miasta czas okupacji niemieckiej i wynikających z niej zniszczeń. W dniach 13-16 września 1939 roku toczyły się zacięte walki o Sochaczew, będące fragmentem Bitwy nad Bzurą. Już od pierwszych dni okupacji hitlerowcy rozpoczęli terror wobec ludności Sochaczewa. Wymordowali większość ludności żydowskiej, która stanowiła prawie 1/4 ludności miasta. W samym mieście dokonano wielu zamachów i aktów sabotażu skierowanych przeciwko okupantom. 17 stycznia 1945 Sochaczew został zajęty przez jednostki Armii Czerwonej, które rozbiły znajdujące się tu oddziały niemieckie. Za bohaterską postawę swych mieszkańców podczas II wojny światowej miasto odznaczono w 1985 roku Krzyżem Grunwaldu III Klasy.
Ważną datą w historii ziemi sochaczewskiej jest 22 lutego (1 marca) 1810 roku. Tego dnia, w Żelazowej Woli, wsi położonej w pobliżu Sochaczewa, w oficynie dworku należącego do rodziny Skarbków przyszedł na świat syn Justyny z Krzyżanowskich i Mikołaja Chopina
– Fryderyk. Był on ich drugim dzieckiem, które ochrzczone zostało w pobliskiej parafii św. Rocha i św. Jana Chrzciciela w Brochowie. Jesienią 1810 roku cała rodzina kompozytora przeniosła się do Warszawy, gdzie Mikołaj Chopin został wykładowcą języka i literatury francuskiej w Liceum Warszawskim. W wakacje Chopinowie chętnie przyjeżdżali do Żelazowej Woli, gdzie mogli odpocząć od codziennych trosk i obowiązków, a przyszły wybitny muzyk mógł w ciszy otaczającej go przyrody rozwijać talent gry na fortepianie. Latem 1830 r. podczas swojego ostatniego letniego pobytu w Żelazowej Woli, kompozytor przyjechał do Sochaczewa na spotkanie z Piotrem Szembekiem. Generał 3. brygady piechoty, miłośnik muzyki, dobry skrzypek zaproponował młodemu Chopinowi wspólny koncert. Fryderyk opisał to wydarzenie w liście do T. Woyciechowskiego: „Byłem też onegdaj w obozie u jen. Szembeka po raz wtóry. Trzeba Ci wiedzieć, że on zawsze w Sochaczewie konsystuje i z Michałem się umówili żeby mnie do niego zawiózł. Gdy to jednak nie przyszło do skutku Czajkowskiego […] adiutanta nasłał i mnie tam do niego wzięli”. Chopin podczas koncertu zagrał swoje kompozycje m.in. Adagio z koncertu fortepianowego f-moll i wysłuchał koncertu orkiestry garnizonowej. Po występie wsiadł do powozu i wrócił do Warszawy, niemalże prosto do Teatru Narodowego na operę.

Więcej o Chopinie: Trasa wycieczki Śladami Fryderyka Chopina

Miejsca godne polecenia:  Muzeum Kolei Wąskotorowej

http://sochaczew.pl/home/www/1607?title=Zabytki&filterId=3&tabId=58

http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/search,1,-1,-1,977120,-1,-1,-1.html

 

Nieborów

/w /by

Jak dojechać?

Samochodem najszybciej autostradą A2 w kierunku na Poznań.

Położenie:  52° 03′ 59.73″N, 20° 04′ 12.33″E

Odleglość:  38 km

Czas:  30 min

Czas zwiedzania: ok. 2-3 godziny

Wyjeżdżając z bramy kierujemy się na prawo, obok krzyża wjeżdżając na drogę asfaltową skręcamy również w prawo kierując się na Tomaszew/Sekule/Wiskitki. Na rynku w Wiskitkach w lewo na węzeł autostrady A2. Dalej kierujemy się na Poznań. Zjeżdżamy na węźle Skierniewice w kierunku na Łowicz. Po ok. 5 km skręcamy w prawo na Nieborów. Pałac znajduje się po prawej stronie. Parkujemy przy ulicy pod murem parku.

Historia pałacu w Nieborowie.
Początki Nieborowa sięgają końca XII wieku, kiedy powstał tu przysiółek, a następnie wieś, z kościołem erygowanym w 1314 roku i drewnianym dworem. Na początku XVI wieku wzniesiono w Nieborowie gotycko-renesansowy dwór, który przetrwał do końca wieku XVII. Dobra nieborowskie stanowiły wówczas własność rodu Nieborowskich herbu Prawda.
W 1694 roku kardynał Michał Stefan Radziejowski kupił od Nieborowskich dobra wraz z dworem i na jego zrębach wzniósł barokowy pałac według projektu architekta Tylmana z Gameren, spolonizowanego Holendra. Kardynał Radziejowski zapisał w testamencie dobra nieborowskie wraz z pałacem Konstancji z Niszczyckich i Jerzemu Hipolitowi Towiańskim. Ich syn Krzysztof Mikołaj Towiański sprzedał dobra w 1723 roku generałowi saskiemu Aleksandrowi Jakubowi Lubomirskiemu i jego małżonce Karolinie Fryderyce von Vitzthum. Od 1736 roku właścicielami Nieborowa byli Stanisław i Jan Józef Lochoccy, którzy odsprzedali w 1766 roku dobra Michałowi Kazimierzowi Ogińskiemu, hetmanowi wielkiemu litewskiemu. Hetman w latach 1766-1768 dokonał przekształcenia wnętrz pałacowych w stylu rokokowym.
W 1774 właścicielem dóbr nieborowskich został książę Michał Hieronim Radziwiłł, późniejszy wojewoda wileński i jeden z najbogatszych magnatów polsko-wileńskich. W pałacu nieborowskim Michał Hieronim Radziwiłł zgromadził kolekcję obrazów mistrzów europejskich – holenderskich, niemieckich, włoskich i hiszpańskich oraz portrety osobistości polskich i obcych, gabinet kilkunastu tysięcy rycin, księgozbiór unikatowych starodruków (od XVI wieku), zespoły mebli polskich, angielskich i francuskich, zbiory sztuki zdobniczej – sreber, porcelany, szkieł i tkanin. Dla niego warszawski architekt Szymon Bogumił Zug założył na początku lat siedemdziesiątych XVIII wieku regularny ogród francuski i przebudował w 1784 roku wnętrza pałacu w stylu wczesnoklasycystycznym (Gabinety Żółty i Zielony, Sypialnia Wojewody). Książę wprowadził na folwarku nieborowskim nowoczesne formy organizacji zarządzania dobrami i uprawy ziemi. Jego małżonka, Helena z Przeździeckich, założyła w pobliżu Nieborowa słynny ogród romantyczny, który nazwała Arkadią, utrzymany w stylu angielskim, z pawilonami ogrodowymi bogato wyposażonymi w dzieła sztuki, głównie sztuki antycznej, greckiej i rzymskiej.
Po śmierci Michała Hieronima Radziwiłła w 1831 roku, dobra nieborowskie podupadły, a pałac uległ zaniedbaniu. Spadkobiercy przez długie lata prowadzili spór o ogromną sukcesję po zmarłym, położoną na terenie Cesarstwa Rosyjskiego, Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Część dóbr, położona w Królestwie Polskim, a w niej Nieborów, przypadły w spadku w 1841 roku synowi Michała Hieronima – Michałowi Gedeonowi Radziwiłłowi, generałowi wojsk polskich, jednemu z głównodowodzących powstaniem listopadowym 1831 roku. Z kolei jego spadkobierca, syn Zygmunt Radziwiłł, okazał się utracjuszem i doprowadził do ruiny dobra swoich przodków. Sprzedał na licytacji w Paryżu najlepszą część galerii obrazów i biblioteki, zgromadzonych przez wielkiego dziada, i odsprzedał w obce ręce Arkadię z całym jej unikatowym wyposażeniem. Na szczęście odstąpił Nieborów w 1879 roku swemu bratankowi Michałowi Piotrowi Radziwiłłowi i przeniósł się na stałe do Francji. Nowy właściciel Nieborowa podniósł z ruiny zaniedbane dobra, odkupił Arkadię, założył przy pałacu manufakturę mebli i majoliki, uzupełnił uszczuplone wyposażenie wnętrz i wyposażył na nowo bibliotekę pałacową. Zmarł bezpotomnie w 1903 roku, a wdowa po nim sprzedała w trzy lata później dobra nieborowskie wraz z pałacem dalekiemu kuzynowi męża Januszowi Radziwiłłowi, ordynatowi ołyckiemu.
Janusz Radziwiłł był znanym działaczem politycznym i gospodarczym okresu dwudziestolecia międzywojennego. Dokonał w latach 1922-1929 przebudowy wnętrz pałacu w Nieborowie, m.in. Sali Weneckiej i Palarni (arch. Kazimierz Skórewicz), nadbudowy drugiego piętra (arch. Romuald Gutt) i uczynił z Nieborowa głośną podwarszawską rezydencję, odwiedzaną przez znanych polityków i inne osobistości życia publicznego w Polsce. W dramatycznym okresie okupacji hitlerowskiej prowadził działalność konspiracyjną o charakterze politycznym. W tym czasie jego syn Edmund Radziwiłł zarządzał dobrami nieborowskimi, działając jednocześnie, razem z małżonką Izabelą, w ruchu oporu w szeregach łowickiego okręgu Armii Krajowej. Janusz Radziwiłł dwukrotnie, w 1939 roku i w latach 1945-1947, więziony był przez sowieckie służby NKWD na terenie Związku Radzieckiego, a po powstaniu warszawskim, do grudnia 1944 roku przetrzymywany był przez hitlerowców w więzieniu berlińskim. W 1947 roku zamieszkał w Warszawie, gdzie zmarł w 1967 roku. Małżonka Janusza Anna z Lubomirskich Radziwiłłowa zmarła w 1947 roku w Krasnogorsku. Młodsi członkowie rodziny Radziwiłłów nieborowskich po powrocie z zesłania pozostali w Polsce, przetrwali najcięższy okres realnego socjalizmu i mieszkają dzisiaj w Warszawie.

W Nieborowie realizowano zdjęcia do filmu Akademia Pana Kleksa, Pan Samochodzik i niesamowity dwór oraz serialu W krainie Władcy Smoków. Nakręcono tu również odcinek brytyjskiego serialu telewizyjnego „Sherlock Holmes and Doctor Watson” (1980), zatytułowany „The speckled band” (w rolach głównych: Geoffrey Whitehead oraz Donald Pickerton), a także był rezydencją biskupa w polskim serialu „Ojciec Mateusz” (w roli głównej Artur Żmijewski).

Więcej informacji:

http://www.kultura.lodz.pl/pl/poi/3273415

http://www.nieborow.art.pl/article.php?id=9

Arkadia – park romantyczny

/w /by

Jak dojechać?

Samochodem najszybciej autostradą A2 w kierunku na Poznań.

Położenie:  52° 05′ 05.31″N, 20° 00′ 52.36″E

Odleglość:  38 km

Czas:  30 min

Czas zwiedzania: ok. 2-3 godziny

Wyjeżdżając z bramy kierujemy się na prawo, obok krzyża wjeżdżając na drogę asfaltową skręcamy również w prawo kierując się na Tomaszew/Sekule/Wiskitki. Na rynku w Wiskitkach w lewo na węzeł autostrady A2. Dalej kierujemy się na Poznań. Zjeżdżamy na węźle Skierniewice w kierunku na Łowicz. Po przejechaniu ok. 6 km, czyli po 5 minutach od zjazdu z autostrady zobaczymy Park Romantyczny Arkadia po lewej stronie. Zjeżdżamy na parking w lewo zaraz jak skończy się ogrodzenie Parku.

Park romantyczny w Arkadii.
Założycielką parku w Arkadii była Helena z Przeździeckich Radziwiłłowa (1753-1821) żona Michała Hieronima Radziwiłła właściciela pobliskich dóbr i pałacu w Nieborowie. Dobra te zostały przez niego zakupione w 1774 r. za pieniądze otrzymane „w nagrodę” za zawiązanie i marszałkowanie konfederacji na I sejmie rozbiorowym w 1773 r. oraz podpisanie traktatu rozbiorowego. M.H. Radziwiłł jako zwolennik orientacji prorosyjskiej zrobił błyskawiczna karierę polityczną i finansową. W 1775 r. został kasztelanem, a w 1790 r. wojewodą wileńskim. Miała w tym udział jego małżonka Helena, która została kochanką wpływowego ambasadora rosyjskiego w Polsce Stackelberga. Wzbogaceni, rosnący w siłę i znaczenie Radziwiłłowie przystępują do rozbudowy swej nieborowskiej rezydencji. Zatrudniają najwybitniejszych artystów epoki stanisławowskiej: architektów, rzeźbiarzy, malarzy, poetów- a efekty ich pracy sprawiają, iż Nieborów staje się wkrótce jedną z najpiękniejszych rezydencji magnackich w Polsce. Pałac zostaje przebudowany, wyposażony w sprowadzone z Anglii meble, porcelanę, srebra. Zgromadzono w nim kolekcję obrazów, starych monet i medali, powstała ogromna biblioteka zawierająca tysiące cennych starodruków, rycin, map.
Żona księcia Radziwiłła Helena była osobą wykształconą, inteligentną, biegle władała jęz. francuskim i angielskim, wiele podróżowała, była wielką miłośniczką literatury a zwłaszcza poezji.. Ta dama dworu króla St. A. Poniatowskiego wyróżniała się urodą, elegancją i urokiem osobistym co pozwalało jej nawiązywać liczne kontakty towarzyskie. Jej zainteresowania kolekcjonerskie koncentrowały się głównie na rzeźbie antycznej, ale nie gardziła ich kopiami czy też „starożytnościami” średniowiecznymi, renesansowymi oraz innymi egzotycznymi okazami.
Większość obiektów przez nią zgromadzonych ze słynną głową Niobe na czele pochodzi ze zbiorów petersburskich podarowanych jej przez carycę Katarzynę II – jej wieloletnią przyjaciółkę. Część zbiorów pochodziła z zakupów lub wymiany z innymi kolekcjonerami. Wiele elementów renesansowych zostało pozyskanych z ruin zamku prymasowskiego w Łowiczu i rozebranej w 1783 r. kaplicy św. Wiktorii w kolegiacie łowickiej. Kolekcjonerska pasja księżnej nie miała raczej podstaw naukowych, a wynikała z dość niskich pobudek: snobizmu, potrzebie zaspokajania własnych ambicji i próżności, chęci posiadania ciekawszych zbiorów niż inni. Stąd też dla pozyskiwania obiektów do swej kolekcji księżna nie wahała się użyć metod nieuczciwych, kradzieży, wyłudzania czy grabieży.
Księżna Helena ulegając ówczesnej modzie, wzorując się na posiadłościach swych arystokratycznych przyjaciółek, a zwłaszcza rywalizując na tym polu ze swą najbliższą przyjaciółką Izabelą z Flemingów Czartoryską założycielką ogrodów w podwarszawskich Powązkach i Puławach zapragnęła stworzyć park romantyczny w stylu angielskim.
Inspiracją do tworzenia tego typu założeń ogrodowych była filozofia Oświecenia głosząca hasła życia w harmonii z naturą, umiłowania przyrody i przeszłości. Filozofia ta znalazła silne wsparcie w sztuce nawiązującej do tradycji antycznych – poezji, literaturze, malarstwie, architekturze i rzeźbie. Pierwsze ogrody krajobrazowe powstały w Anglii i stąd określenie parku w stylu angielskim.W Polsce najwcześniejsze tego typu założenia parkowe powstały około 1772 r. na Solcu (książe Kazimierz Poniatowski) i w Powązkach (Izabela Czartoryska), a później w wielu innych rezydencjach magnackich. Koncepcja takich ogrodów wykluczała jakąkolwiek symetrię czy regularność. Poprzez umiejętne połączenie urozmaiconego ukształtowania terenu, zbiorników i cieków wodnych, swobodnego rozmieszczenia różnorodnych gatunków roślinności oraz wkomponowania najróżniejszych form architektonicznych (antycznych, neogotyckich, średniowiecznych, renesansowych, wiejskich) tworzono malownicze enklawy o bajkowym krajobrazie, zmieniającym się w zależności od pory roku, dnia, aktualnej pogody itp. Były to wymarzone miejsca kontemplacji, romantycznej zadumy, spacerów, lektury, wypoczynku, kontaktu z naturą i sztuką. Umieszczanie tam sentymentalnych pomników zawierających inskrypcje o treści humanistycznej i patriotycznej, kolekcji pamiątek po bohaterach narodowych, oraz nadawanie symbolicznego nazewnictwa zaczerpniętego z mitologii antycznych czy renesansowej poezji, nadawało tym miejscom określoną ideologię.
Swój park księżna Helena nazwała Arkadią co było nawiązaniem do antycznego mitu o greckiej krainie powszechnej szczęśliwości i miłości, zamieszkiwanej przez pasterzy. Mit ten na skutek osobistej tragedii księżnej, a mianowicie śmierci w młodym wieku jej trzech córek wzbogacony został o widmo nieuchronnie czekającej wszystkich śmierci i stał się podstawowym wyznacznikiem koncepcji programowej parku stworzonej przez jego założycielkę. Odpowiedni teren do realizacji swoich planów znalazła w pobliskiej wsi Łupia nad rzeczką o tej samej nazwie stanowiącej własność kapituły łowickiej. Dzięki energicznym staraniom wkrótce teren ten stał się własnością Radziwiłłów i można było przystąpić do prac ogrodowych, którym księżna poświęciła ponad 40 lat swego życia.
W tym celu Helena Radziwiłłowa zatrudniła wybitnych artystów swej epoki. Głównym projektantem Arkadii był Szymon Bogumił Zug, część projektów była autorstwa Jana Piotra Norblina, Aleksandra Orłowskiego, Józefa Sierakowskiego, a później Henryka Ittara. Prace malarskie to dzieła J.P. Norblina i jego uczniów, elementy rzeźbiarskie tworzył Gioacchino Staggi, a sztukateriami zajął się Johann Graff. Dekaracją ogrodu zajmował się Wojciech Jaszczołd a później Dionizy Mac Clair.

Etapy tworzenia parku oraz dzieje zmian w nim zachodzących przedstawia poniższe kalendarium:

Kalendarium

1359 – pierwsza wzmianka o wsi Łupia (Lupya) późniejszej Arkadii
1446 – prałaci i kanonicy łowiccy kupują Łupię od niejakiego Borszy de Zywanycze za 344 grzywny półgroszy
1777 – Helena Radziwiłłowa kupuje wieś od kapituły łowickiej z zamiarem utworzenia parku romantycznego
1778 – początek prac nad założeniem parku, osuszanie terenu, regulacja biegu rzeki, kopanie stawu, kształtowanie terenu, wytyczanie alejek i sadzenie roślinności
1780 – zmiana nazwy miejscowości i rzeki Łupia na Arkadia
1781 – powstaje staw arkadyjski i pierwsze obiekty: Kaskada i Chata przy Wodospadzie
1782-1790 – powstają kolejne budowle: Przybytek Arcykapłana, Świątynia Diany, Łuk Kamienny, Akwedukt oraz obiekty dziś już nie istniejące: chatki Filemona i Baucydy, Brama Czasu, nagrobek na Wyspie Topolowej, krąg ołtarzy na Wyspie Ofiar, Zakątek Melancholii
1791-1800 – powstają: Grota Sybilli, Domek Gotycki, Dom Murgrabiego
1800 – w Berlinie zostaje wydany przewodnik po Arkadii w języku francuskim napisany przez Helenę Radziwiłłową
1801-1821 – powstają budowle zaprojektowane przez H. Ittara nie zachowane do dziś: Grobowiec Złudzeń, Cyrk i Amfiteatr, Domek Szwajcarski i Cieplarnia. Księżna Helena sprowadza do Arkadii liczne rzeźby i elementy architektoniczne do ozdoby parku
1821 – umiera założycielka parku Helena Radziwiłłowa
1856 – synowa Heleny Radziwiłłowej Aleksandra ze Steckich buduje w Arkadii willę, porządkuje zaniedbany park
1864 – umiera Aleksandra ze Steckich Radziwiłłowa, jej syn Zygmunt rozbiera część budowli: Akwedukt, Grobowiec Złudzeń, Cyrk i Amfiteatr i sprzedaje materiały z rozbiórki
1869 – Zygmunt Radziwiłł sprzedaje Arkadię Karolowi Hoffmanowi
1893 – prawnuk księżnej Heleny Michał Piotr Radziwiłł odkupuje Arkadię, porządkuje park i udostępnia go publiczności
1930 – renowacja parku dokonana przez ostatniego właściciela Janusz Radziwiłła, rozbiórka zniszczonej willi Aleksandry
1945 – Arkadia staje się oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie
1950-1952 – częściowa renowacja i zabezpieczenie obiektów parkowych – odbudowa Akweduktu
1967-1969 – dalsze prace renowacyjne
1987 – rozpoczęcie trwających do dziś prac nad kapitalną restauracją Arkadii
1995 – koniec I etapu prac – udostępnienie zwiedzającym Świątyni Diany
2003 – Zakończenie prac w Przybytku Arcykapłana

Obecnie park w Arkadii zajmuje obszar 14 ha położony między drogą Łowicz – Skierniewice a rzeką Skierniewką. Mimo licznych zmian jakie zaszły przez ponad dwa wieki jego istnienia jest jedynym w Polsce zabytkiem architektury ogrodowej w Polsce który zachował pierwotną koncepcję przestrzenną z końca XVIII wieku. Jest unikatowym zabytkiem klasy „0” chętnie odwiedzanym przez liczne rzesze turystów.

Więcej informacj: 

http://www.kultura.lodz.pl/pl/poi/2535

http://www.nieborow.art.pl/article.php?id=10

Lipce Reymontowskie

/w /by

Jak dojechać?
Samochodem najszybciej autostradą A2 w kierunku na Poznań
Położenie:  51° 53′ 47.75″N, 19° 56′ 22.51″E
Odleglość:  58 km
Czas: 45 min
Czas zwiedzania: kilka godzin w zależności od planu wycieczki
Wyjeżdżając z bramy kierujemy się na prawo, obok krzyża wjeżdżając na drogę asfaltową skręcamy również w prawo kierując się na Tomaszew/Sekule/Wiskitki. Na rynku w Wiskitkach w lewo w kierunku autostrady A2. Dalej kierujemy się na Poznań. Zjeżdżamy na węźle Łowicz w kierunku na Jeżów.

Historia Lipiec sięga pierwszej połowy XIV wieku. Wieś Lipce założona została w 1338 roku przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Janisława. Na podstawie dokumentu księcia mazowieckiego Ziemowita wiadomo, że Lipce leżące na terenie kasztelani Łowickiej, należały do arcybiskupów. Po III rozbiorze Polski (1795 r.) dobra arcybiskupie zagarnięte zostały przez Prusy. W połowie XIX w. przez teren obecnej gminy przeprowadzono linię kolei Warszawsko – Wiedeńskiej. 

Obecnie obowiązująca nazwa miejscowości i gminy – Lipce Reymontowskie wprowadzona została staraniem władz gminy przez Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej z dniem 17 grudnia 1983 roku. Wcześniej nazwa ta odnosiła się jedynie do wybudowanego w 1946 roku przystanku kolejowego, którego oddanie zapoczątkowało nowy etap przemian, był on na ten czas „oknem na świat” dla Lipiec i wsi sąsiednich. 

Największego jednak rozgłosu nadał Lipcom Władysław Stanisław Reymont w swojej wielkiej epopei „Chłopi”, za którą w 1924 r. otrzymał Nagrodę Nobla. 

Pisarz przebywał tu w latach 1888 – 1893.

Muzeum im. Wł. St. Reymonta
Początki muzeum sięgają roku 1982, kiedy to w trakcie obchodów 50-lecia istnienia w Lipcach Amatorskiego Zespołu Regionalnego im. Wł. St. Reymonta nastąpiło otwarcie Izby Regionalnej. Powstała ona w wyniku działań miejscowych miłośników tradycji oraz inicjatywy Muzeum Okręgowego w Żyrardowie. W dniu 20 czerwca 1983 r. Izbę Regionalną przekształcono w Muzeum im. Wł. St. Reymonta. Pierwotnie było filią Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie. Obecnie jest samodzielną placówką muzealną.

Muzeum gromadzi, opracowuje i udostępnia zwiedzającym różnorodne eksponaty z dziedziny historii i kultury materialnej Lipiec (dawne stroje, tkaniny, hafty, wyposażenie wnętrz w chałupie lipieckiej, narzędzia rolnicze) i sąsiednich miejscowości, a także pamiątki związane bezpośrednio z postacią Władysława St. Reymonta. Większość dotąd zgromadzonych eksponatów muzealnych prezentowana jest w ramach stałej wystawy „Tradycje lipieckie”, na którą składają się dwie części: historyczna i etnograficzna. Stałą wystawę uzupełniają ekspozycje czasowe o różnorodnej tematyce.

Od 1989 r. siedzibą Muzeum są zabudowania dawnej manufaktury włókienniczej rodziny Winklów. Manufaktura ta powstała na przełomie lat 80-tych i 90-tych XIX wieku. Założył ją Ludwik Winkiel, który wraz z rodziną osiedlił się w Lipcach w 1889 roku. W latach 30-tych XX wieku syn Ludwika – Jan Winkiel rozbudował zakład oraz rozszerzył zakres jego produkcji. Manufaktura zajmowała się zgrzebleniem, przędzeniem i farbowaniem wełny, tkaniem materiałów na słynne łowickie pasiaki, oraz wyrobem wełnianych swetrów, skarpet i rękawic. Pełną produkcję prowadzono w niej do roku 1950, jednakże farbowanie trwało aż do 1974 roku. Obecnie manufaktura Winklów jest unikatowym w skali kraju dawnym obiektem przemysłowym wsi polskiej. Zachowały się w całości budynki wraz z kompleksem maszyn i urządzeń produkcyjnych do pełnego cyklu technologicznego, pochodzące z XIX i XX wieku.

Zagroda Ludowa
Zagroda Ludowa powstała na terenie przyległym do Muzeum im. Wł. St. Reymonta. Jej budowa obejmowała lata 2002-2003. Koncepcja utworzenia Centrum Reymontowskiego – Zagrody Ludowej była inicjatywą wypracowaną w czasie trwania Roku Reymontowskiego 2000.

Na teren Zagrody Ludowej przeniesiono budynki dawnego budownictwa zagrodowego. Odtworzono dwa budynki mieszkalne (chałupy), budynek gospodarczy (oborę), stodołę oraz spichrz.

Muzeum Czynu Zbrojnego
Muzeum Czynu Zbrojnego działające przy Gminnym Ośrodku Kultury Sportu i Rekreacji, eksponuje zabytki związane głównie z walką mieszkańców powiatu skierniewickiego w okresie II wojny światowej oraz z powojenną historią Wojska Polskiego. Jednocześnie gromadzone są i opracowywane zabytki dotyczące powstań narodowych, walki o niepodległość i granice w latach 1914 – 1921 oraz historii 26 Skierniewickiej Dywizji Piechoty.

Ze względu na ograniczoną czy wręcz skromną powierzchnię ekspozycyjną ukazano przede wszystkim udział mieszkańców gminy Lipce Reymontowskie i najbliższych okolic w II wojnie światowej. Liczne cenne eksponaty czekają na rozbudowę muzeum oraz są wykorzystywane podczas czasowych wystaw okolicznościowych.

Więcej informacji:

http://www.kultura.lodz.pl/pl/poi/3370244

http://www.lipcereymontowskie.pl/  – przejdź do zakładki „Atrakcje turystyczne” na dole strony po lewej.

Wiskitki

/w /by

Jak dojechać?
Samochodem według poniższych wskazówek
Odległość:  7 km
Czas:  12 min
Czas zwiedzania:  2 -3 godziny
Wyjeżdżając z bramy kierujemy się na prawo, obok krzyża wjeżdżając na drogę asfaltową skręcamy również w prawo kierując się na Tomaszew/Sokule/Wiskitki. Parkujemy na rynku w Wiskitkach.

Historia
Pierwsza wzmianka o Wiskitkach pochodzi z 1221 r. Nazwa „miasto Wiskitki” została użyta po raz pierwszy w 1349 r. Wiskitki prawa miejskie otrzymały w XIV w., a utraciły w XVI. Odzyskanie statusu miejskiego nastąpiło po ożywieniu gospodarczym w 1595 r. Rozkwit trwał do wojny ze Szwecją. Podczas „potopu szwedzkiego” i wojny północnej w latach 1700-1721 miasto zostało zniszczone. Mimo odbudowy w XVII i XVIII w. Wiskitki nie odzyskały dawnego znaczenia. W 1869 r. władze carskie na mocy ukazu pozbawiły Wiskitki praw miejskich. Z początkiem II wojny światowej miejscowość utraciła swoją samodzielność administracyjną poprzez utworzenie Gminy Żyrardów – Wiskitki. Dzieje Wiskitek rozpoczynają się w 1221 r., w dokumentach z 1297 r. Występują pod nazwą Wyskyth. Są jednym z najstarszych miast na Mazowszu, posiadającym prawa miejskie od 1349 r. Zawiązkiem osady był dworek książąt mazowieckich wybudowany w puszczy wiskickiej nad rzeką Pisią (Radziejówką). W Wiskitkach urzędował książę Konrad Mazowiecki wraz z rodziną, bywał również czterokrotnie król Władysław Jagiełło, który polował tu na żubry. Do wiskickiego dworu i puszczy przybywali także inni królowie polscy: Kazimierz Jagiellończyk, Jan Olbracht, Zygmunt August i Stefan Batory. Z nieznanych bliżej przyczyn nie zdołały Wiskitki utrzymać się dłużej jako miasto i w XVI w. Utraciły prawa miejskie. Upadek Wiskitek związany jest prawdopodobnie z jakąś klęską, być może zaraza wyludniła miejscowość. Ponownie odzyskują prawa miejskie w 1595 r. W tym też roku Zygmunt III nadał miastu herb przedstawiający głowę żubra czarnego na czerwonym tle, nad głową zawieszony topór ze złotym trzonkiem, ostrzem dotykającym głowy między rogami. Głowa tura w herbie miasta symbolizowała ówczesny dla tej części Mazowsza stan, który przysporzył sławy Wiskitkom. Wiek XIX przynosi trzy wydarzenia o dużym znaczeniu dla losów Wiskitek. Są nimi: wybudowanie kolei warszawsko-wiedeńskiej, założenie Żyrardowa, i wybudowanie drogi bitej Wiskitki – Żyrardów. Lata 1918-1939 były dla Wiskitek okresem ważnych przemian. W wyniku dokonującego się od lat procesu podporządkowania się silniejszemu organizmowi miejskiemu – Żyrardowowi, Wiskitki spadły do roli ośrodka gminnego, natomiast Żyrardów przejął podstawowe funkcje administracyjne oraz lokalnego centrum rzemiosła i handlu. W 1939 r utworzono gminę Żyrardów – Wiskitki. Tym samym Wiskitki utraciły ostatni atrybut samodzielności prawno-administracyjnej. Jednocześnie miejscowość ta była niezbędnym uzupełnieniem dla Żyrardowa, dawała mu namiastkę ciągłości historycznej. W latach II wojny światowej nastąpił drastyczny spadek liczby ludności, gdyż po wojnie Wiskitki liczyły zaledwie ok. 50% stanu przedwojennego. W miasteczku zamarł handel i rzemiosło. Zgodnie z nowym podziałem administracyjnym, z dniem 1 stycznia 1973 r. Wiskitki stały się siedzibą Urzędu Gminy, obejmującego swym zasięgiem także Guzów, Franciszków i Miedniewice. Gmina Wiskitki jako samodzielna jednostka administracyjna została utworzona w powiecie grodzisko-mazowieckim uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie Nr XX/93/72 z dnia 1 grudnia 1972 r. W 1975 r. miejscowość znalazła się w województwie skierniewickim. Rok później, podczas poświęcenia kaplicy Łubieńskich i Sobańskich gościł tu kardynał Stefan Wyszyński.

Zabytki
Na terenie gminy Wiskitki znajdują się liczne zabytki. Do najciekawszych należą kościół parafialny pod wezwaniem Wszystkich Świętych i św. Stanisława w Wiskitkach, którego historia sięga 1572 lub 1585 r. Następnie na uwagę zasługuje zespół klasztorny i kościół w Miedniewicach pochodzący z l. 1737-1748, z cudownym obrazem Świętej Rodziny, zespół Pałacowy w Guzowie (1831-1889) oraz park krajobrazowy z końca XIX w. Pierwszy pisany dokument na temat Guzowa pochodzi z 1398 r. Miejscowość powstała z inicjatywy ówczesnego właściciela Guzowa, hrabiego Henryka Łubieńskiego. W tutejszym dworze urodził się przyrodni brat jego ojca, Feliksa Łubińskiego, znany kompozytor i pianista, Michał Kleofas Ogiński. W 1462 r. Guzów stał się królewszczyzną. Niezwykle okazały pałac, wybudowany przez starostę guzowskiego Andrzeja Ogińskiego w 1783 r., został przekształcony z dworu, gdy właścicielem dóbr był hrabia Feliks Sobański. W 1797 r. Feliks Łubieński na zasadzie wymiany wszedł w posiadanie dóbr guzowskich, zaś w 1829 r. Henryk Łubieński wybudował w Guzowie cukrownię. W 1895 r. powstała malownicza, okazała budowla inspirowana architekturą modnego wówczas francuskiego renesansu. W tym samym roku poświęcono także kaplicę pałacową pw. św Feliksa. Park krajobrazowy zaprojektowany został przez Waleriana Kronenberga i Franciszka Szaniora. Na tyłach kaplicy znajduje się mogiła żołnierska z czasu I wojny światowej, powstała w 1915 r.

Łowicz

/w /by

Jak dojechać?
Samochodem najszybciej autostradą A2 w kierunku na Poznań
Odległość:  44 km
Czas:  40 min
Czas zwiedzania:  kilka godzin w zależności od planu wycieczki
Wyjeżdżając z bramy kierujemy się na prawo, obok krzyża wjeżdżając na drogę asfaltową skręcamy również w prawo kierując się na Tomaszew/Sekule/Wiskitki. Na rynku w Wiskitkach w lewo na węzeł autostrady A2. Dalej kierujemy się na Poznań. Zjeżdżamy na węźle Skierniewice w kierunku na Łowicz. Po ok. 12 km (ok. 12 min) jesteśmy w Łowiczu.

Pierwsza historyczna wzmianka o Łowiczu pojawia się w bulli papieża Innocentego II z 1136 r. Bulla potwierdzała prawa arcybiskupów gnieźnieńskich do okolicznych ziem, wymieniając Łowicz jako główny ich ośrodek. Nazwę wywodzi się najczęściej od osady łowców. Prawa miejskie uzyskuje Łowicz przed 1298 roku, a ok. 1355 roku arcybiskup Jarosław Skotnicki w miejscu drewnianego grodu nad Bzura wznosi murowany zamek gotycki, który staje się ośrodkiem administracji kościelnej i gospodarczej kasztelanii łowickiej.

Znaczenie miasta wzrasta za abp Wojciecha Jastrzębca, który eryguje w 1433 r. parafialny kościół pw. Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja do rangi kolegiaty oraz funduje przy niej kapitułę kanonicką. Powoływane przez jego następców kolejne instytucje, osiedlające się zakony i zgromadzenia zakonne, czynią z Łowicza ośrodek kształcenia duchownych dla potrzeb administracji kościelnej całej archidiecezji gnieźnieńskiej. Rozwija się również samo miasto, zyskując od królów i prymasów liczne przywileje gospodarcze. Szczególnie słynne są jarmarki łowickie, które ściągają do miasta kupców z odległych stron.

Do połowy XVII w. trwa rozwój Łowicza. Do rezydencji prymasa na zamku łowickim zjeżdżają królowie polscy i przedstawiciele obcych państw. W okresie bezkrólewia, gdy prymas pełni funkcje głowy państwa, w Łowiczu podejmowane są najważniejsze decyzje dla kraju. Dwór prymasowski tętni życiem kulturalnym i naukowym. Tu przebywają wybitni humaniści: A.F. Modrzewski, K. Janicki i P. Skarga, tu działają znakomici muzycy – D. Stachiewicz i M. Zieleński, rzeźbiarze polscy – J. Michałowicz oraz wielcy włoscy artyści – H. Canavesi, J. Fontana, T. Poncino, M.A. Palloni i in.

Złoty wiek Łowicza przerywa potop szwedzki. Zniszczony zostaje zamek oraz znaczna część zabudowy miejskiej. Próbą odbudowy dawnego znaczenia jest ustanowienie w mieście w 1689 r. przez kardynała Michała Radziejowskiego seminarium duchownego pod zarządem misjonarzy i kolegium pijarskiego. Do dawnej świetności Łowicz już jednak nie powraca, tym bardziej, iż dalsze zniszczenia przynosi miastu wojna północna i konfederacja barska. Drugi rozbiór Polski w 1793 r. kładzie kres rządom arcybiskupim. Łowicz wraz z dawnymi dobrami kasztelanii łowickiej, zwanymi już w XVIII stuleciu księstwem łowickim, dostaje się w ręce pruskie.

Po burzliwym okresie napoleońskim nastają czasy Królestwa Polskiego, które przynoszą miastu pewne ożywienie gospodarcze. Wskrzeszone zostają jarmarki, w mieście wznoszone są nowe budowle. W 1819 r. Łowicz zyskuje prawa miasta wojewódzkiego, stając się stolicą obwodu sochaczewskiego. Dekretem z 4 lipca 1820 r. car Aleksander I dobra łowickie prymasów nadaje w wieczyste użytkowanie swemu bratu, Wielkiemu Księciu Konstantemu, a jego żonie, Joannie Grudzińskiej przyznaje 20 lipca 1820 r. tytuł Księżnej Łowickiej. W 1838 r. ziemie Księstwa Łowickiego stają się dobrami osobistymi carów i są zarządzane przez administrację główną mieszczącą się w Łyszkowicach.

Ważną datą w dziejach Łowicza jest uruchomienie w 1845 r. linii kolejowej z Warszawą przez Skierniewice. W 1849 r. utworzony zostaje powiat łowicki, którego granice odpowiadają współczesnym kształtom administracyjnym. Kolejno w l858 i 1859 r. mają miejsce w Łowiczu pierwsze w Królestwie wystawy rolnicze. Po klęsce powstania styczniowego miasto znów popada w okresu zastoju. Konsekwencją przemian społeczno-gospodarczych w drugiej połowie XIX w. jest prawie dwukrotny wzrost jego liczby mieszkańców i zmiany w strukturze narodowościowej.

W początkach XX w. powstaje w mieście szereg instytucji i stowarzyszeń, które w sposób widoczny oddziałują na życie społeczne całego regionu łowickiego. W 1907 r. rozpoczyna działalność, pierwszy i jedyne w mieście powiatowym Królestwa, Muzeum Starożytności i Pamiątek Historycznych, którego założycielem jest Władysław Tarczyński. W rok później wystawa rękodzielnicza daje początek utworzonemu przy Oddz. PTK z inicjatywy Anieli Chmielińskiej Muzeum Ziemi Łowickiej.

Od 1911 r. zaczyna też ukazywać się w Łowiczu pierwsze regularne pismo – tygodnik „Łowiczanin” pod redakcją K. Rybackiego. Po zakończeniu I wojny światowej rozwój miasta cechuje znaczne zróżnicowanie i nierównomierność. Duży postęp odnotowuje Łowicz w okresie międzywojennym w dziedzinie gospodarki komunalnej oraz w kulturze i oświacie. Znacznie gorzej przedstawia się sfera uprzemysłowienia, budownictwa mieszkaniowego i ochrony zdrowia. Brak czynnika dynamizującego rozwój miasta, jakim mógłby być w tym okresie przemysł, sprawia, że pozostaje ono w sumie niewielkim ośrodkiem zajmującym się głównie obsługą rolnictwa dla okolicznych gmin.

II wojna światowa przynosi poważne zniszczenia miastu. Szczególnie duże są one we wrześniu 1939 r., kiedy Łowicz staje się kluczową pozycją bitwy nad Bzurą. W wyniku eksterminacyjnej polityki okupanta hitlerowskiego w latach 1939 – 1945 o blisko 35% zmniejsza się stan ludności miasta w stosunku do okresu przedwojennego. Tragiczny los spotyka Żydów łowickich, którzy wywiezieni z getta w pocz. 1942 r., zostają następnie wymordowani w obozach zagłady. Terror okupanta sprawia, iż rodzi się przeciwko niemu opór. W działalności konspiracyjnej przewodzi Armia Krajowa organizując na terenie Łowicza i powiatu zbrojne akcje dywersyjne i sabotażowe, komplety tajnego nauczania oraz pomoc materialną dla ludności.

Kres okupacji niemieckiej kładzie wejście 17 stycznia 1945 r. wojsk radzieckich do Łowicza. Otwiera się nowy, trwający ponad pół wieku okres historii miasta i regionu. Do 1975 r. Łowicz należy do woj. łódzkiego posiadając status siedziby władz powiatowych, w latach 1975 – 1998 wchodzi w skład woj. skierniewickiego.

Na podstawie tekstu Marka Wojtylaka (http://www.lowiczturystyczny.eu/Dzieje-miasta,58)

Godne polecenia:

Muzeum w Łowiczu i Skansen w Maurzycach:
http://muzeumlowicz.pl/historia_zbiorow

Zdjęcia panoramiczne:
http://www.lowiczturystyczny.eu/panoramy/Panoramy,41,508

Nasza wizyta w Skansenie w Murzycach:

 

Bolimów – miejsce tragicznych wydarzeń z okresu I Wojny Światowej

/w /by

Najstarsze ślady osadnictwa w okolicach Bolimowa pochodzą z epoki brązu. Już w X wieku stał tu gród, wokół którego z czasem wyrosła osada targowa. Do XIV wieku Bolimów należał do kasztelanii łowickiej, potem wszedł w skład Księstwa Rawskiego, którego władca Siemowit III nadał mu około roku 1370 przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim.
Jako miasto Bolimów wspominany był już w 1370 roku, jednak była to najprawdopodobniej lokacja nieudana, gdyż w późniejszych dokumentach figuruje jako wieś. Prawa miejskie nadał mu książę Siemowit V w latach 30. XV wieku. Po włączeniu Mazowsza do Korony Bolimów stał się miastem królewskim. Status miasta miejscowość utraciła w 1870
Bolimów miał swoją własną pieczęć oraz herb. Zachowały się 3 najstarsze pieczęcie miasta. Dwie z nich pochodzą z 1443 roku, trzecia nie posiada daty. Na mniejszej pieczęci – owalnej – widnieje napis „Sigillum Oppidi: Bolm: A. 1443”. Ta pieczęć została wyciśnięta na dokumencie z 1782 roku. Druga, już okrągła, z dokumentu młodszego o rok (1781) nosi napis: „Sigillum oppidi. Bolomof: AD 1443”. Trzecia pieczęć jest podobna do dwóch pozostałych z napisem: „Sigillum opidi Bolemof”. Pochodzi ona z dokumentu z 1533 roku. Na wszystkich trzech pieczęciach przedstawione są przedmioty nadziane na kij. Wcześniejszy herb Bolimowa przedstawiał św. Annę.
Odciski pieczęci są na tyle niewyraźne, że uniemożliwiają pewną ich identyfikację. Zakładano, że mogą to być wiaderka ogniowe na kiju, puklerze przebite strzałą czy wreszcie muszelki. Obecnie przyjmuje się, że są to muszle na tle laski pielgrzymiej. W roku 2000 uchwałą Rady Gminy ustanowiono herb Gminy Bolimów, nawiązujący do herbu historycznego.

Podczas I wojny światowej, w okresie od grudnia 1914 do lipca 1915, w pobliżu Bolimowa przebiegała linia frontu (stanowiącego część większych walk, tzw. bitwy nad Rawką), ciągnącego się wzdłuż Rawki i Bzury. Pod Bolimowem, 31 stycznia 1915 roku armia niemiecka po raz pierwszy użyła broni chemicznej. Pozycje rosyjskie zostały ostrzelane pociskami artyleryjskimi o symbolu 12-T wypełnionymi bromkiem ksylilu – środkiem działającym podobnie do gazu łzawiącego. Ze względu jednak na niską temperaturę powietrza (-21 °C) gaz ten nie parował, w związku z czym atak okazał się nieskuteczny.
Niespełna pół roku później, 31 maja 1915, miał miejsce największy na wschodnim teatrze działań wojennych atak gazowy. Wojska niemieckie, między Bolimowem a Sochaczewem, użyły przeciwko armii rosyjskiej 264 ton ciekłego chloru wypuszczonego z 12 tysięcy butli rozmieszczonych przed linią okopów rosyjskich. Ilość ta ponad dwukrotnie przewyższała ilość gazu użytą podczas ataku gazowego przeprowadzonego w kwietniu 1915 pod Ypres. W ciągu kilkunastu minut zginęło kilka tysięcy osób (dokładna liczba jest nie do ustalenia). Wielu zmarło w szpitalach wskutek zatrucia gazem. Łącznie niemiecki atak gazowy pozbawił życia blisko 11 tysięcy ludzi. Do lipca przeprowadzono jeszcze dwa ataki gazowe, z czego jeden nieudany, gdyż wiatr zepchnął gaz na pozycje niemieckie.
Pamiątkami z tego okresu są dwa gongi pożarowe wykonane z połówek butli po chlorze. Natomiast pod Bolimowem są liczne cmentarze wojenne (m.in. w: Kolonii Bolimowskiej Wsi, Wólce Łasieckiej, Joachimowie Mogiłach, Huminie).

Zabytki:
– strefa ochrony konserwatorskiej: plac rynkowy z zabudową
– kościół parafialny pw. Świętej Trójcy, 1660-67 r.
– cmentarz rzymskokatolicki, Poświętne, XVII-XIX w.
– kościół filialny pw. św. Anny, 1635r.
– cmentarz rzymskokatolicki, ul. Skierniewicka
– cmentarz żydowski w Bolimowie

Inscenizacja wydarzeń z okresu I Wojny Światowej i Zlot Militarno-Historyczny Bolimów 1915

http://www.bolimow1915.pl

nasza relacja

Radziejowice – historia i współczesność

/w /by

(autor zdjęcia Tdurden)

Zespół pałacowo-parkowy w Radziejowicach – (zobacz widok z lotu ptaka: http://podrozniccy.com/pl/polska/palac-radziejowice)

Pałac w stylu klasycystycznym wraz z otaczającym go parkiem, położony we wsi Radziejowice w powiecie żyrardowskim. Od 1965 roku pełni funkcję domu pracy twórczej dla twórców kultury. Pałac mieści także sale muzealne i galerię wystaw czasowych.
W miejscu współczesnego pałacu już w XV wieku istniała reprezentacyjna siedziba rodu Radziejowskich. Dwór ten w połowie XVII wieku po wielokrotnych przebudowach przybrał postać barokowego założenia pałacowego z rozległym ogrodem. W czasie największej świetności Radziejowic bywali tu królowie Zygmunt III Waza, Władysław IV i Jan III Sobieski.

Współczesną postać pałac otrzymał jednak dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku po przebudowie staraniem Kazimierza Krasińskiego, oboźnego koronnego, według projektu Jakuba Kubickiego. Rozbudowę zespołu pałacowego kontynuował później Józef Wawrzyniec Krasiński, za którego sprawą wokół pałacu powstał istniejący do dziś park sztucznego krajobrazu i mały neogotycki zameczek. W ciągu następnych dekad Radziejowice odwiedzali ludzie kultury – m.in. Juliusz Kossak, Henryk Sienkiewicz, Lucjan Rydel, Jarosław Iwaszkiewicz, Józef Chełmoński, Stanisław Masłowski.

Zdewastowany w czasie II wojny światowej pałac gruntownie odrestaurowano ze środków Ministerstwa Kultury i Sztuki. Obecnie często bywają tam pisarze, publicyści, aktorzy, filmowcy, muzycy i plastycy. Stałym bywalcem Radziejowic był m.in. Jerzy Waldorff.
Oprócz samego pałacu w skład zespołu wchodzi także m.in. „Zameczek” – pierwotnie romantyczna ruina, dziś budowla mieszcząca pałacową kuchnię i dwa historyczne apartamenty wyposażone w stylowe meble i obrazy. W parku znajduje się ponadto niewielki dworek – dawna siedziba administratora folwarku – o typowej architekturze szlacheckiej. Mieści się tam współcześnie 12 pokoi hotelowych i mały salonik z fortepianem. Na miejscu samego folwarku znajduje się natomiast XIX-wieczna kuźnia, zaadaptowana na salę konferencyjną.

W latach 60. XX wieku na terenie zespołu pałacowo-parkowego powstała także tzw. „Willa Szwajcarska”; mieści ona zaplecze administracyjne i pokoje gościnne.

Na terenie parku znajdują się także wpisane na listę pomników przyrody aleja lipowa i aleja jesionowa oraz okaz miłorzębu dwuklapowego.

Od roku 1965 pałac pełni funkcję Domu Pracy Twórczej dla twórców kultury.

Chełmoński w Pałacu
„Józef Chełmoński był mistykiem w sztuce, którą żywiołowo odczuwał wszelkimi instynktami swego bogatego zrozumienia i spostrzegawczości. Naturę kochał, wypatrywał ją i chwytał na gorącym uczynku, spijając tajemnice jej czaru, jak rosę niebieską, wdychał pełną piersią jej boskie zapachy, wchłaniał w duszę jej kształty, barwy, jej ciszę lub niepokój. Zdarzyło mi się podpatrzeć go kilkakrotnie, jak otulony w burkę siadywał w borze czy na łąkach lub polanach i robił szkice. Nadawała się do tego malownicza i dzika knieja radziejowicka, część słynnej ongi królewskiej jaktorowskiej puszczy”.
Tymi barwnymi słowy wspominał Józefa Chełmońskiego radziejowicki sąsiad i przyjaciel Edward Krasiński, w swej książce: O Radziejowicach i ich gościach niektórych. Latem 1888 roku, po powrocie z Paryża Józef Chełmoński zakupił w sąsiadującej z Radziejowicami Kuklówce skromny dworek z kawałkiem ziemi uprawnej, by spędzić tu ostatnie dwadzieścia pięć lat swojego życia.
Związki Józefa Chełmońskiego z Radziejowicami i okolicą czynią nas odpowiedzialnymi za podtrzymywanie pamięci o wielkim artyście i pielęgnowanie jego dorobku.
Przez piętnaście lat, z uporem tworzyliśmy w pałacu radziejowickim galerię dzieł Chełmońskiego, złożoną z depozytów przekazywanych przez Muzeum Narodowe w Warszawie, jak również wypożyczonych przez kolekcjonerów prywatnych.
Radziejowicką tradycją stały się pokazy odkrytych z niepamięci dzieł wielkiego malarza. Dotychczas zorganizowaliśmy trzynaście wystaw prezentujących obrazy wcześniej nieznane polskiej publiczności. W końcu udało się stworzyć największą stałą galerię dzieł wielkiego malarza. Poświęciliśmy na jej ekspozycję wszystkie wystawowe sale radziejowickiego pałacu.
Zapraszam serdecznie do odwiedzenia radziejowickiej galerii malarstwa Józefa Chełmońskiego.

Dyrektor Domu Pracy Twórczej w Radziejowicach Bogumił Mrówczyński

Więcej informacji o wystawie prac Józefa Chełmońskiego i o Pałacu:

www.palacradziejowice.pl

 

Historia
Zgodnie z testamentem Bolesława Krzywoustego z 1138 r. tereny dzisiejszego Mazowsza, w tamtym czasie słabo zaludniony otrzymuje Bolesław Kędzierzawy. Po jego śmierci władzę sprawuje jego syn Leszek, który umiera nie pozostawiwszy potomka. Ziemie drogą spadku przechodzą do rąk jego stryja Kazimierza Sprawiedliwego. Jego zaś syn Konrad na mocy układu ze starszym swym bratem Leszkiem Białym, otrzymał Mazowsze wraz z Ziemią Chełmińską, Dobrzyńską i Kujawską. Od tego czasu datuje się powstanie oddzielnego Księstwa Mazowieckiego.

W 1226 roku nastąpiło sprowadzenie przez Konrada zakonu krzyżackiego, nadanie mu w lenno Ziemi Chełmińskiej z obowiązkiem wspomagania księcia w wojnach z Prusami.
Konrad I dokonał podziału Mazowsza na trzy kasztelanie, m.in. sochaczewską, rozciągającą władzę nad terenami – osadami leśnymi, w których skład wchodził rejon Radziejowic. W okresie tym przeprowadzana jest akcja osadnicza, zaludnienia Ziemi Sochaczewskiej. Polityka Konrada Mazowieckiego rozluźniła stosunki Księstwa Mazowieckiego z pozostałymi ziemiami polskimi.
Mazowsze stało się lennem Korony dopiero za panowania Kazimierza Wielkiego.

W czerwcu 1410 roku przez omawiany teren przebiegał szlak pochodu wojsk Władysława Jagiełły na pola Grunwaldu. Prawdopodobnie wojska Jagiełły wybiły większość turów w Puszczy Jaktorowskiej, Bolimowskiej i Wiskickiej, by wyżywić wojsko.

Od 1526 roku obszar ten wchodził w skład powiatów sochaczewskiego i mszczonowskiego Ziemi Sochaczewskiej w województwie rawskim.

W 1529 roku po śmierci ostatnich książąt mazowieckich Stanisława i Janusza III, nastąpiło definitywne zjednoczenie Mazowsza z Koroną Królestwa Polskiego.
Trwający w drugiej połowie XVII wieku najazd szwedzki nie oszczędził tych terenów.

W XVIII wieku w związku z elekcją Stanisława Leszczyńskiego obozują tu kilkakrotnie wojska szwedzkie, saskie, Kozacy, Litwini, Moskale, Tatarzy, Kałmucy, którzy plądrując całą Polskę wyrządzili wielkie szkody.
W drugiej połowie XVIII wieku ziemie te okupywały wojska pruskie i rosyjskie.

W 1757 roku w Radziejowicach została założona manufaktura zwana „Hutą Tarłów” przez Franciszka Bielińskiego, późniejszego Marszałka Wielkiego Koronnego.
Również w czasie Powstania Kościuszkowskiego zarówno Prusacy, jak i wojska carskie kilkakrotnie przeciągały tędy, dążąc do Warszawy. W tym okresie uległo zniszczeniu wiele osiedli i wsi.
Przemarsz wojsk napoleońskich spowodował również wiele spustoszeń.

W 1886 roku dobra Radziejowic składały się z folwarków: Radziejowice, Krze, Adamów, Korytów oraz wsi: Słabomierz, Zbojska, wieś Korytów, Krze, Kamionka, Wólka Brzozokalska, Kuklówka, Dobiegała, Hamernia, Budy Stare, Budy Nowe, Budy Józefowskie, Brzózki, Tartak, Podlasie, Adamów, Podgórze.

Gmina Radziejowice należała do Sądu III w Mszczonowie. Jak podają źródła było wtedy 4911 katolików, 8 prawosła2wnych, 99 ewangelików, 103 Żydów, 3 inne wyznania. Co stanowi: 4999 – włościan, 42 – szlachta, 33 – mieszczan. Na obszarze gminy było 2195 mr lasu.
Kiedy zaś hrabiowie Łubieńscy debatowali z Filipem de Girard nad budową w dobrach guzowskich mechanicznej przędzalni lnu, w Radziejowicach pełną parą pracowała uprzywilejowana fabryka naczyń ogniotrwałych i sztucznokamiennych posiadająca dwa składy handlowe – na miejscu i w Warszawie, o czym donosił już w 1827 roku „Przewodnik Warszawski”.

W związku z dynamicznym rozwojem Żyrardowa w latach 1870 – 1900 wobec rozbudowy fabryki oraz konieczności zapewnienia mieszkań zwiększonej liczbie robotników i personelu administracyjno – technicznego, ówcześni właściciele Zakładów Żyrardowskich Dittrich i Hielle postanowili uruchomić własną produkcję cegły. W tym celu wydzierżawili od Krasińskich 20 mórg ziemi, gdzie znajdowały się bogate złoża wysokogatunkowej gliny i w 1870 roku zbudowali tam cegielnię.

Wkrótce zasłynęła ona z produkcji niezrównanej jakości cegły o charakterystycznym ciemnoczerwonym kolorze, którą obrotni fabrykanci zaczęli nawet eksportować do Rosji. Z tej właściwie cegły powstał cały fabryczny Żyrardów oraz wiele obiektów użyteczności publicznej.

Przy okazji budowy cegielni panowie Hielle i Dittrich nawiązywali stosunki towarzyskie z hr. Krasińskim. Znudzeni, rzadkimi zresztą pobytami na wsi Krasińscy, chętnie przyjmowali u siebie bogatych przedsiębiorców Żyrardowa. Obie strony lubiły gry hazardowe. Po wygranej w karty z hr. Krasińskim, Dittrich i Hielle stali się właścicielami osad młyńskich Korytów i Hamernia.

Dla eksploatacji lasu oraz transportu cegły żyrardowscy przedsiębiorcy zbudowali wąskotorową linię kolejową Żyrardów – Radziejowice.

W okresie I wojny światowej tereny te były obszarem działań armii rosyjskiej i niemieckiej. W 1914 roku wybuchła epidemia cholery, która pochłonęła wiele ofiar.
W latach trzydziestych przez te ziemie przeszła fala strajków i demonstracji PPS.

Okres września 1939 roku i okupacji hitlerowskiej zapisał się krwawo w dziejach tego obszaru. Rozgrywały się tu końcowe etapy największej bitwy września – „Bitwy nad Bzurą”. Armie „Poznań”, „Pomorze”, „Prusy” i „Łódź” przebijały się do Warszawy. Stoczyły tu szereg bitew m.in. pod Sochaczewem, Mszczonowem, Błoniem, Brwinowem.
Od pierwszych dni okupacji hitlerowskiej rozpoczęła się walka podziemna z najeźdźcą.
Był to teren działania Podokręgu Warszawskiego Armii Krajowej – Warszawa Zachód (kryptonim „Halerowo” i „Hajducy”).

Od 1940 roku w Milanówku mieściła się siedziba Sztabu Podokręgu Warszawaskiego AK, w Grodzisku Maz. Zaś siedziba Sztabu Obwodu AK (kryptonim „Bażant”).
Najdłużej działającym oddziałem na tym terenie, od jesieni 1939 roku (w Baranowie), była grupa zbrojna, przekształcona później w Oddział AK „Pado”. Oddział ten w okresie swej działalności wykonał szereg głośnych akcji w odwet za terror i morderstwa popełniane na ludności przez okupanta.

Po upadku Powstania Warszawskiego do siedziby Radziejowskich sprowadzila się jedna z agend warszawskiego gestapo. Stare piwnice znów zapełniły się więźniami, w parku odbywały się egzekucje. Następuje nasilenie terroru wśród miejscowej ludności. Mimo groźby natychmiastowego rozstrzelania, młynarz nocą robił mąkę, dzięki czemu ludzie mieli co jeść.

Wyzwolenie nastąpiło w wyniku operacji wiosennej 1 Frontu Białoruskiego w dniach 16 –17 stycznia 1945 roku, przez 61 Armię gen. P.Biełowa oraz Armię Pancerną Gwardii gen. Bogdanowa.

Miedniewice

/w /by

Historia miejscowości.
Pierwsza wzmianka o Miedniewicach, leżących na pograniczu ziemi sochaczewskiej i łowickiej, pochodzi z roku 1359, kiedy wieś została wymieniona w dokumencie zawierającym układ między Księciem Mazowieckim Ziemowitem a arcybiskupem gnieźnieńskim Jarosławem Bogorią ze Skotnik (1276-1376). Mied­niewice są tu wzmiankowane jako miejscowość należąca do Księcia Mazowieckiego Ziemowita IV (1352-1425), granicząca z dobrami kasztelanii łowickiej, znajdująca się w granicach ziemi sochaczew­skiej, która wchodzi w skład Rawskiej Dzielnicy Książęcej (od roku 1462 woj. rawskiego w granicach Korony). Taki podział administra­cyjno-terytorialny przetrwał aż do rozbiorów. Od roku 1468 Miedniewice były własnością królewską, włączoną do obszaru administracyjnego starostwa grodowego-sochaczewskiego.

Od roku 1468 Miedniewice były własnością królewską, włączoną do obszaru administracyjnego starostwa grodowego-sochaczewskiego. W Księstwie Mazowieckim był praktykowany zwyczaj oddawania wsi w dzierżawę wójtowską, zasłużonym urzędnikom książęcym drogą sprzedaży lub darowizny. Od połowy XVII wieku wieś należy do generała Mikołaja, Wiktoryna Grudzińskiego (zm. 1704 r.) z Grudny herbu Grzymała, starosty grzybowskiego, golubskiego i guzowskiego mieszkającego na stałe w Szymanowie. Generał M.W. Grudziński otrzymał prawdopodobnie Starostwo Guzowskie, a wraz z nim i Miedniewice; od króla Jana III Sobieskiego za udział w Odsieczy Wiedeńskiej. Ziemie te sąsiado­wały z dobrami dziedzicznymi Grudzińskich. Były one dziedziczo­ne do pierwszej połowy XVIII wieku przez spokrewnione rodziny: Grudzińskich, Duninów i Sanguszków. W II połowie XVIII wieku Sanguszkowie sprzedali dobra Szymanowskie, a więc i Miedniewice, Ignacemu Cieleckiemu, szambelanowi królewskiemu. Od tej pory dobra miedniewickie zmieniały właścicieli aż do II wojny światowej.

W puszczy Bolimowskiej, położonej w bliskim sąsiedztwie z Miedniewicami, pełno jest mogił żołnierzy i powstańców, którzy w latach potopu szwedzkiego walczyli z wrogiem pod osłoną puszczy. W niej okoliczni ludzie szukali schronienia dla siebie i swojego dobytku. Podczas Powstania Listopadowego w roku 1831 na prawym brzegu Rawki oddziały powstań­cze walczyły z wojskami rosyjskimi. Również w Powstaniu Styczniowym toczyły się walki w tej okolicy i nie ominęły one Miedniewic. W okresie I wojny światowej, od grudnia 1914 roku do lipca 1915 roku, ustalił się na Rawce pozycyjny front rosyjsko-niemiecki, toczyły się ciężkie walki, które zrównały z ziemią Miedniewice i okoliczne wioski. Nad Rawką Niemcy po raz pierwszy użyli gazu trującego, iperytu. Na wieży kościoła miedniewickiego Rosjanie mieli swój punkt obserwacyjny. Druga wojna światowa także nie oszczędziła Miedniewic. Przez Puszczę Bolimowską w stronę War­szawy przebijały się oddziały Armii „Łódź”. W latach okupacji dzia­łała na tych terenach partyzantka z dwóch obwodów AK: skierniewickiego i łowickiego.

Historia Sanktuarium Miedniewickiego.
Historia tego cudami słynącego miejsca zaczyna się w roku 1674, kiedy to Jakub Trojańczyk pobożny gospodarz z Miedniewic kupił niewielki obrazek (drzeworyt) Świętej Rodziny na odpuście w Studziannej. Powróciwszy do domu umieścił go na drewnianym słupie, na którym wsparte było wiązanie dachu stodoły. W niedługim czasie, bo już na początku 1675 roku rozpoczęły się objawienia w stodole ubogiego wieśniaka, kiedy to wieczorami i rano widzieli ludzie dziwny blask nad stodołą. Zdawało się, że to pożar i ludzie spieszyli z pomocą. Zjawiska te gromadziły duże rzesze ciekawskich, którzy potem bardzo chętnie i gorliwie oddawali się modlitwie, polecając się opiece Matki Bożej Świętorodzinnej. Wielu z nich odchodziło uzdrowionych i pocieszonych. Sława obrazu szybko się rozchodziła, powodując duży napływ ludności do ubogiej stodoły i zamianą jej na Dom Modlitwy. Jak poda­ją źródła, ówczesny właściciel Miedniewic Mikołaj Wiktoryn Grudziński, człowiek pobożny i prawy, występuje z prośbą do biskupa poznańskiego Stefana Wierzbowskiego z Wielkiego Chrząstowa, aby wyznaczył komisję, celem zbadania cudów głoszonych o obrazku. Komisja zbierała się trzy razy (w 1675, 1676 i 1677 roku)

Biskup Wierzbowski po przeczytaniu i analizie opisu wyda­rzeń, wydał orzeczenie o uznaniu i aprobacie cudów dokonanych w obrazie miedniewickim. W 1677 roku starosta M.W. Grudziński za zgodą biskupa Wierzbowskiego rozebrał drewnianą stodołę i rozpoczął budowę kaplicy. Do dnia dzisiejszego przetrwała dębowa socha, na której był zawieszony cudowny obraz. Można ją zobaczyć i dotknąć z tyłu ołtarza głównego. W związku z napływem coraz większej rzeszy pielgrzymów, ówczesny właściciel wsi M.W Grudziński zaczął czynić starania, aby opiekę na tym świę­tym miejscem objęli na stale zakonnicy. W dniu 19 marca 1686 roku odbyło się uroczyste wprowadzenie Reformatów do drewnianego klasztoru. 1 lipca 1692 roku rozpoczęto budowę murowanego klasz­toru, którą ukończono w 1702 roku. Liczne cuda i łaski doznawane przed wizerunkiem Świętej Rodziny przyciągały do Miedniewic wielu ludzi. W tej sytuacji oo. Reformaci rozpoczęli budowę obec­nej murowanej świątyni.

W 1731 roku ks. biskup Józef Michał Trzciński położył kamień węgielny pod budowę prezbiterium. Drugi kamień fundamentalny pod budowę nawy głównej położył ks. Prymas Teodor Potocki. Budowa trwała 17 lat i została ukończona w 1748 roku. W 1755 roku odbyła się konsekracja barokowej świątyni na cześć Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny i świętego Józefa Oblubieńca, której dokonał arcybiskup gnieźnieński, Adam Ignacy Komorowski. Przez okres blisko 100 lat od daty obja­wień nie ustawały cuda i łaski przed Ołtarzem Świętej Rodziny. W związku z czym Ojcowie Reformaci rozpoczęli przygotowania do koronacji wizerunku. W dniu 8 lipca 1764 roku Kapituła Watykańska przy bazylice św. Piotra w Rzymie, uznała obraz za cudowny a 7 czerwca 1767 roku w uroczystość Zesłania Ducha Świętego, późniejszy biskup warmiński Ignacy Krasicki dokonał uroczystej koronacji obrazu. Była to jedna z pierwszych uroczystości koronacyjnych na ziemiach polskich.

Po powstaniu styczniowym rząd carski skasował klasztor oo. Reformatów i zakazał pielgrzymowania do sanktuarium. Po pierwszej wojnie światowej została założona parafia przez księży diecezjalnych. W 1966 roku Stefan Kardynał Wyszyński, Prymas Polski, przekazał parafię w Miedniewicach i pieczę nad sanktuarium ojcom Franciszkanom. Nadal bardzo licznie gromadzą się wierni. Odbywają się też regularne pielgrzymki Przymierza Rodzin, jak również Warszawskiej Akademickiej Pielgrzymki Metropolitarnej i wiele licznych pielgrzymek. Na terenie Sanktuarium znajduje się zakon klauzurowy sióstr Klarysek, które w 1986 r. przybyły tutaj ze Starego Sącza jako dar dziękczynny Franciszkanów złożony Panu Bogu za kanonizację św. Maksymiliana Marii Kolbego.

Źródło:http://miedniewice.franciszkanie.pl

Historia Żyrardowa

/w /by

Żyrardów i okolice.

Początki Żyradowa są związane z budową osady fabrycznej w 1830 r. na terenie dóbr Guzów. Obszary te były jeszcze w XVII w. porośnięte puszczą. W XVI w. w okolicach wydobywano rudę żelaza. Duże ilości wody spowodowały, że z Marymontu w Warszawie przeniesiono w 1829 r. przędzalnię lnu Filipa de Girad‘a do tzw. Rudy Guzowskiej. Wkrótce wokół rozbudowywanych zakładów lniarskich zaczęła powstawać osada, którą nazwano Żyrardów.

W 1848 r. doprowadzono do niej linię kolejową. Przędzalnia należała do jednej z największych i najnowocześniejszych fabryk lniarskich w Europie. Rozbudowa fabryki i osady przyfabrycznej nastąpiły w drugiej połowie XIX w., wraz z przejęciem w 1857 r. przedsiębiorstwa przez niemieckich przemysłowców Karola Augusta Dittricha i Karola Hielle. Na powierzchni 70 ha powstał kompleks przemysłowy i mieszkalno-socjalny dla pracowników, mający spełniać oczekiwania ówczesnych architektów marzących o stworzeniu idealnego miasta. Miasto, wraz z industrializacją i urbanizacją staje się wieloetniczne i wielowyznaniowe. Obok Polaków, Niemców, Rosjan, Żydów, Czechów pojawiali się Szkoci, Francuzi, Anglicy i Irlandczycy. Katolicy mieszkali obok wyznawców obrządków reformowanych, prawosławnego czy mojżeszowego. Wraz z rozwojem przemysłu pojawiły się konflikty społeczne i gospodarcze.

Do historii polskiego ruchu robotniczego wpisał się dzień 23 kwietnia 1883 r., gdy przeprowadzono tutaj pierwszy masowy strajk na ziemiach polskich. Od końca XIX w. coraz większym powodzeniem u żyrardowskich robotników cieszyły się ugrupowania lewicowe odwołujące się do haseł radykalnych społecznie i politycznie. Z tego powodu, z czasem miasto zaczęto nazywać „czerwonym“. Pierwsza wojna światowa w istotny sposób wpłynęła na życie miasta. Wycofujący się Rosjanie w 1915 r. wywieźli w głąb Rosji większość maszyn i zgromadzonych surowców. Wstrzymano produkcję. Część hal fabrycznych wysadzono w powietrze.

W 1916 r. władze niemieckie nadały osadzie prawa miejskie. W latach 1919-1923 kontrolę nad fabryką przejmuje państwo. Korzyści wyniesione ze znaczącego ożywienia produkcji w tym okresie, zostały w znaczny sposób zaprzepaszczone po przejęciu w latach 1923-1936 kontroli nad przedsiębiorstwem przez francuskie konsorcjum Marcela Boussaca. W kolejnych latach, państwo ponownie staje się właścicielem fabryki.

Po drugiej wojnie światowej systematycznie rozbudowywano przemysł lekki. Wraz ze zmianami ustrojowymi i gospodarczymi lat dziewięćdziesiątych XX w. rola i znaczenie przemysłu w życiu miasta uległo znacznemu ograniczeniu. Większość fabryk została zlikwidowana.

Współcześnie miasto pełni rolę lokalnego centrum handlowo-usługowego oraz produkcyjnego. Działa kilkanaście placówek oświatowych oraz Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie.

Źródło: Żyrardów 1829-1945, red. I. Pietrzak-Pawłowska, Warszawa 1980

 

Jak dojechać?

Rowerem:

Z Sadhu Bhavan dojedziesz do Żyrardowa rowerem tak zwaną Drogą Rudzką, skręcając zaraz za bramą w lewo i kierując się prosto drogą przez las. Nazwa Droga Rudzka jest bardzo starą nazwą kiedy to jeszcze w miejscu Żyrardowa znajdowała się Ruda Guzowska, czyli jeszcze przed 1830, w miejscu której zbudowano fabrykę i osadę fabryczną, później nazwaną Żyrardowem od imienia Filipa de Girad‘a – właściciela przędzalni. Po drodze, po lewej stronie tuż przy drodze miniemy dwa krzyże jeden metalowy postawiony w miejscu pochowania jednej z ofiar terroru hitlerowskiego. Historię tą szczegółowo opisuję tu (link).  Jadąc dalej mijamy po prawej zbiornik retencyjny, wprawny obserwator obok zbiornika zauważy tamy na strumieniu zbudowane przez bobry, które mieszkają w tej spokojnej okolicy już od lat. Drugi krzyż stoi również po lewej, drewniany z wyrytą datą 1909.

Czas przejazdu: ok. 20 minut

Stopień trudności: trasa rekreacyjna, łatwa

Droga:  gruntowa, w okresie deszczowym podmokła

Samochodem:

Przydatne linki, miejsca warte odwiedzenia:

Muzeum Mazowsza Zachodniego i Park Krajobrazowy im. Karola Dittrricha:

http://www.muzeumzyrardow.pl/index.php?p=aktualnosci

Spacer po Żyrardowie – świetny tekst Jerzego S. Majewskiego i  Tomasza Urzykowskiego

http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,89378,5684795,Spacer_po_Zyrardowie.html?as=1